25. tháng 4 2025
Tuần này, chúng tôi lại bắt đầu sửa lại ngôi nhà cũ. Đây là một loạt nhật ký ghi lại những công việc lặt vặt mà tôi làm trong quá trình sửa chữa. Mặc dù công việc khá đơn giản và tẻ nhạt, nhưng nó cũng giúp tôi hiểu thêm về cách xây dựng.
Lần này, chúng tôi đến sớm hơn mọi khi. Trong vài ngày trước đó, chúng tôi đã thay mái ngói mới. Đến thứ Bảy tuần này, công việc đã bước vào giai đoạn hoàn thiện. Khi đến nơi, tôi tiếp tục sàng cát – một công việc đã bắt đầu từ tuần trước nhưng chỉ sàng được một ít. Dụng cụ sàng cát trông giống như một tấm lưới nhựa mỏng được gắn trên một cánh cửa trống rỗng với một thanh dọc giữ chắc chắn. Cát đã bị để ngoài trời quá lâu nên túi đựng hầu hết đều rách nát, cộng thêm lá cây và bụi bẩn lẫn lộn bên trong. Những túi cát còn nguyên vẹn thì không cần sàng, nhưng những túi bị rách thì phải xử lý cẩn thận vì cát đã ướt do mưa liên miên.
Sàng cát ướt khác hẳn so với cát khô mà tôi từng thấy người làng sử dụng để xây nhà. Cát ướt thường dính thành từng cục lớn, do đó phải dùng xẻng xúc từng ít một và trải rộng ra để sàng hiệu quả hơn. Nếu có thêm một người hỗ trợ, họ có thể dùng chổi quét nhẹ lên bề mặt lưới để đẩy cát qua nhanh hơn mà không bị trượt xuống. Theo kinh nghiệm của tôi, việc điều chỉnh độ dốc của lưới sàng cũng rất quan trọng; nếu đặt nghiêng quá nhiều, cát sẽ dễ dàng tuột kèo nhà cái khỏi lưới mà không kịp sàng kỹ.
Sau khi sàng xong cát từ những túi bị rách, tôi không còn nhiều việc để làm. Lúc này, các thợ chính đang đục tường và thu gom những viên gạch còn tốt để tái sử dụng. Họ nói rằng giá mỗi viên gạch hiện nay dao động từ bảy đến tám nghìn đồng, nên việc tận dụng lại những viên gạch cũ sẽ tiết kiệm đáng kể chi phí. Tôi và LD cùng nhau dùng bay và xẻng để gọt bỏ lớp bê tông bám trên bề mặt gạch. Một số viên gạch có lớp vữa bám rất chắc, trong khi những viên khác thì chỉ cần cạo nhẹ là bong ra. Điều này có lẽ liên quan đến quy trình sản xuất gạch thời xưa. Ngôi nhà này được xây dựng khoảng ba mươi năm trước, khi công nghệ sản xuất gạch còn chưa phát triển như bây giờ. Các viên gạch thời đó thường bị cong vênh hoặc méo mó do được nung thủ công. Ngày nay, gạch chất lượng cao hơn nhưng giá cả cũng đắt đỏ hơn.
Đến buổi chiều, bố vợ tôi đến giúp đỡ và hướng dẫn chúng tôi bóng đá ngoại hạng anh trực tiếp hôm nay cách trộn xi măng với cát vàng. Khi còn nhỏ, tôi thường thích chơi với xi măng và cát, nhưng chưa bao giờ thực sự hiểu rõ cách trộn đúng cách. Ông dạy chúng tôi tạo một vòng tròn bằng xi măng và cát, sau đó đổ nước vào giữa và từ từ trộn đều. Tỷ lệ trộn được ông căn cứ theo kinh nghiệm lâu năm. Cách trộn giống như việc xây đắp cát: bạn cần dùng xẻng múc hỗn hợp lên và để nó tự trượt xuống đỉnh đống, giúp trộn đều hơn. Sau hai lần đi lại, hỗn hợp sẽ hòa quyện hoàn toàn. Tiếp theo, bạn đào một hố ở giữa để đổ nước vào và từ từ đẩy hỗn hợp xung quanh vào hố. Lưu ý không nên vội vàng, vì nếu đẩy quá nhiều quá nhanh, nước sẽ tràn ra ngoài và làm bẩn khu vực xung quanh, đồng thời khó khăn trong việc kiểm soát lượng nước. Cuối cùng, khi tất cả đã hòa quyện với nước, bạn cần dùng xẻng đảo và lật ngược cán để đảm bảo độ đồng nhất.
Buổi trưa, chúng tôi ăn tại một quán tên "Kim Ký". Quán này tuy gần nhưng cả món ăn lẫn giá cả đều không mấy ấn tượng. Chỉ với sáu bảy người mà chúng tôi chỉ gọi được sáu bảy món, nhưng hóa đơn lại lên tới hơn bốn trăm nghìn đồng – một con số khá bất hợp lý.
Buổi chiều là phần quan trọng nhất. Ban đầu, chúng tôi chỉ nghĩ sẽ giúp gỡ bỏ phần trang trí gỗ chạy từ chân tường lên đến khung cửa sổ. Tuy nhiên, đây hóa ra là một thử thách lớn hơn mong đợi. Que gỡ (gọi là “đòn bẩy”) nặng tới hai mươi cân bắn cá ăn xu (theo thông tin tra cứu trên mạng), khiến việc sử dụng trở nên cực kỳ vất vả. Mỗi lần tôi giơ que lên và đập mạnh vào tường, cơ tay tôi đã đau nhức không chịu nổi. Do thiếu kỹ năng và sức mạnh, tôi phải dựa vào sự kiên trì để hoàn thành nhiệm vụ. Bên trong cấu trúc gỗ có hàng loạt thanh dọc và ngang được lắp ghép bằng đinh. Mỗi ba mươi đến năm mươi centimet, lại có thêm một thanh ngang nối liền. Để gỡ bỏ chúng, chúng tôi phải dùng lực mạnh để bẩy từng phần một. Đặc biệt ở góc cạnh, việc gỡ trở nên phức tạp hơn vì các thanh gỗ thường được gắn kết chặt chẽ. Một số chỗ thậm chí đòi hỏi phải dùng cả búa để đập mạnh và bẩy từng chút một. May mắn thay, tôi không bị đinh nào đâm vào chân, nhưng vẫn cần cẩn thận vì nguy cơ luôn rình rập.
Kết thúc công việc gỡ gỗ, chúng tôi chuyển sang gỡ bỏ lớp gạch men nhỏ ở chân tường. Ngôi nhà này dường như đã được sửa chữa một lần trước đó, vì lớp vữa bám vào gạch rất cứng và bền. Dù cố gắng đập phá suốt nửa ngày, chúng tôi chỉ gỡ được một ít. Tiếng búa gõ vào gạch nghe như tiếng đá va chạm, khiến tay rung lên và không có tiến triển gì đáng kể. Trong lúc đó, tầng trên vẫn tiếp tục đục tường, gây bụi bay khắp nơi. Dù tôi cố gắng phun nước liên tục, bụi vẫn phủ kín không gian. Cuối cùng, chúng tôi chỉ có thể thu gom gạch vỡ và rời khỏi hiện trường.
Khi về đến nhà, cơ tay và cánh tay của tôi đã đau nhức đến mức không thể cử động. Có lẽ tôi đã bị căng cơ do làm việc quá sức và không đúng kỹ thuật. Thợ xây nói rằng họ cũng mệt mỏi, nhưng nhờ kinh nghiệm và kỹ thuật, họ biết cách phân bổ lực sao cho hiệu quả và giảm thiểu tổn thương cơ thể. Hơn nữa, họ thường nghỉ sớm vào khoảng năm giờ rưỡi chiều, có đủ thời gian để hồi phục sau một ngày làm việc vất vả. Trái lại, nghề nghiệp của chúng tôi thường yêu cầu làm việc kéo dài, khiến cuộc sống trở nên căng thẳng và mất cân bằng. Hy vọng trong tương lai, chúng ta có thể cải thiện tình trạng này.